De codice pandectarum Mediceo.

Pour citer ce texte

Possesseur(s) : Florence, bibliothèque Laurentienne.

Date : 1738 (publication de la BBMN).

Répertoire(s) : Petitmengin 1998, p. 574, nº [36].

Analyse : Aux deux catalogues de la Laurentienne, Montfaucon joint une brève note sur les célèbres Pandectes florentines (Firenze, BML, Pandette ; CLA, nº 295). Précisant qu’il n’a pu les consulter lors de son passage à Florence (en 1701) – « aliis instantibus literariis negotiis per Florentinum otium illum accurate, ut par erat, evolvere mihi non licuit » –, il résume quelques informations glanées dans la dissertation publiée quelques années plus tôt par Henrick Brenckmann dans son Historia Pandectarum seu Fatum Exemplaris Florentini (Traiecti ad Rhenum, 1722). Montfaucon ajoute de lui-même les dernières lignes, relatives à deux autres exemplaires des Pandectes : un exemplaire conservé dans la bibliothèque de Saint-Germain-des-Prés et un autre, qui fait partie de la bibliothèque Colbertine ; il ne fait aucune mention des fragments d’un codex des Pandectes, possédé par Lothar Franz de Schönborn, électeur de Mayence, dont il a pris connaissance au début de 1726 : il en est question dans une lettre à Lothar (on n’en a conservé que la minute : ms. Paris, BNF, fr. 17701, f. 103r-v), datée du 2 février 1726, dans laquelle il juge le manuscrit qu’on lui a présenté « plus ancien que les Pandectes florentines tant vantées dans toute l’Europe ».

Source(s) : BBMN, t. I, p. 413 ().

Édition(s) : —.

Bibliographie : Petitmengin 1998, p. 544, n. 33 et 574.

Rédaction : JD, 2016.

  • item 1. Hactenus de Bibliotheca Laurentiana, quae inter praecipuas Italiae numeratur, & una excepta Vaticana, caeteris Italicis antefertur. Jam vero restat agendum de codice Pandectarum Mediceo, qui totum per orbem celebratur. Quoniam vero aliis instantibus literariis negotiis per Florentinum otium illum accurate, ut par erat, evolvere mihi non licuit, quae potiora erant excerpsi ex libro doctissimi viri Henrici Brencmanni cusi Trajecti ad Rhenum anno 1722. quae hic paucis referam.
  • item 2. Codex ille Pandectarum in Gazophylacio Magni Etruriae ducis asservatur. Certum est etiam Pisanos in direptione Amalpheos urbis, codicem illum, qui Amalphi servabatur, Pisas transtulisse, idque anno 1135. Unde vero & qua occasione Amalphim exportatus fuisset hic codex pariter incertum. Pisas translatae Pandectae istic mansere usque ad annum 1406. cum post arctam obsidionem Florentini Pisas coeperunt, ac cum caeteris spoliis Pandectas Florentiam transtulerunt ubi magna, ut ita dicam, religione asservantur. Florentiam deinde multi confluxere etiam que viri primarii, Pandectas dispiciendi causa. Alii etiam varias lectiones inde exceperunt.
  • item 3. Constant autem Pandectae duobus tomis pene quadratis, ex membranis tenuissimis, quae aliquot in locis lacerae sunt, literae in quibusdam foliis pene erasae ac deletae, inducto atramento postea restauratae. Paginae in duas dividuntur columnas. Aetas autem manuscripti, qui unciali charactere exaratus est, ex literarum forma videtur ad septimum saeculum posse referri. Ejus vero lectiones etsi magni precii, non sunt tamen semper aliorum codicum lectionibus praefendae. In Bibliotheca nostra Sangermanensi Codex Pandectarum est sexcentorum circiter annorum: qui non integras Pandectas refert, & cum Florentinarum Pandectarum cusis libris collatus fuit, lectionesque non semel prae se fert eruditorum judicio meliores. In Bibliotheca item Colbertina, quae nunc Regiae adjuncta fuit, est Pandectarum opus tribus tomis comprehensum.