RESPONSIO.

Ubi dixi hoc est mens, animus, intellectus, ratio, etc. non intellexi per ista nomina solas facultates, sed res facultate cogitandi praeditas, ut per duo priora vulgo intelligitur ab omnibus ; et per duo posteriora frequenter : hocque tam expresse, totque in locis explicui ut nullus videatur fuisse dubitandi locus.

Neque hic est paritas inter ambulationem, et cogitationem, quia ambulatio sumi tantum solet pro actione ipsa ; cogitatio interdum pro actione, interdum pro facultate, interdum pro re in qua est facultas.

Nec dico idem esse rem intelligentem, et intellectionem, nec quidem rem intelligentem, et intellectum, si sumatur intellectus Elzevier, p. 197 pro facultate, sed tantum quando sumitur pro re ipsa quae intelligit. Fateor autem ultro me ad rem, sive substantiam, quam volebam exuere omnibus iis quae ad ipsam non pertinent significandam, usum fuisse verbis quammaxime potui abstractis, ut contra hic Philosophus utitur vocibus quammaxime concretis, nempe subjecti, materiae, et corporis, ad istam rem cogitantem significandam, ne patiatur ipsam a corpore divelli.

Nec vereor ne cui videatur iste ejus modus plura simul conjungendi aptior ad veritatem inveniendam, quam meus, quo singula quammaxime possum distinguo. Sed omittamus verba, loquamur de re.

AT VII, 175 Potest, inquit, esse ut res cogitans sit corporeum aliquid, cujus contrarium sumitur, non probatur. Imo contrarium non assumpsi, nec ullo modo eo usus sum pro fundamento, sed plane indeterminatum reliqui usque ad sextam meditationem in qua probatur.

Deinde recte dicit nos non posse concipere actum ullum sine subjecto suo, ut cogitationem sine re cogitante, quia id quod cogitat non est nihil : sed absque ulla ratione, et contra omnem loquendi usum, omnemque logicam addit, hinc videri sequi rem cogitantem esse corporeum quid : subjecta enim omnium actuum intelliguntur quidem sub ratione Elzevier, p. 198 substantiae, (vel etiam si lubet sub ratione materiae, nempe Metaphysicae) non autem idcirco sub ratione corporum.

Sed et logici, et vulgo omnes dicere solent substantias alias esse spirituales, alias corporeas. Nec aliud probavi exemplo cerae, nisi tantum, colorem, duritiem, figuram, non pertinere ad rationem formalem ipsius cerae. Nec etiam de ratione formali mentis, nec quidem de ratione formali corporis ibi egi.

Neque ad rem pertinet quod hic Philosophus dicat unam cogitationem non posse esse subjectum alterius cogitationis, quis enim unquam praeter ipsum hoc finxit ? sed ut rem ipsam paucis explicem, certum est cogitationem non posse esse sine re cogitante, nec omnino ullum actum, sive ullum accidens sine substantia AT VII, 176 cui insit : Cum autem ipsam substantiam non immediate per ipsam cognoscamus, sed per hoc tantum quod sit subjectum quorundam actuum, valde rationi consentaneum est, et usus jubet, ut illas substantias quas agnoscimus esse subjecta plane diversorum actuum, sive accidentium, diversis nominibus appellemus : atque ut postea utrum illa diversa nomina res diversas, vel unam et eandem significent, examinemus. Sunt autem actus quidam, quos vocamus corporeos, ut magnitudo, figura, Elzevier, p. 199 motus, et alia omnia quae absque locali extensione cogitari non possunt : atque substantiam, cui illi insunt, vocamus corpus : nec fingi potest alia esse substantia quae sit subjectum figurae, alia quae sit subjectum motus, localis, etc. quia omnes illi actus conveniunt sub una communi ratione extensionis : sunt deinde alii actus, quos vocamus cogitativos, ut intelligere, velle, imaginari, sentire, etc. qui omnes sub ratione communi cogitationis, sive perceptionis, sive conscientiae, conveniunt : atque substantiam cui insunt dicimus esse rem cogitantem, sive mentem, sive alio quovis nomine, modo ne ipsam cum substantia corporea confundamus, quoniam actus cogitativi nullam cum actibus corporeis habent affinitatem, et cogitatio, quae est ipsarum ratio communis, toto genere differt ab extensione, quae est ratio communis aliorum. Postquam vero duos distinctos conceptus istarum duarum substantiarum formavimus, facile est ex dictis in sexta Meditatione, cognoscere an una et eadem sint, an diversae.