De scuto et gladio sancti Michaelis [1]

Le bouclier et l’épée de Saint Michel

[a'/f.26r] [D/f.6v] Relatio [2] domini Baldrici, Dolensis archiepiscopi, de scuto et gladio, quae duo in Monte Sancti Michaelis qui Tumba dicitur oratores admirantur.

Relation de dom Baudri, archevêque de Dol, concernant le bouclier et l’épée que les pèlerins [1] admirent au Mont Saint-Michel, appelé Tombe.

I.

I.

1. In Monte [3] sancti Michaelis qui Tumba dicitur quaedam videntur insignia quasi bellica, non tamen bello, immo magis ludo infantuli [4] qui [5] ejusmodi nosset [6] accommoda [7], quae christiana devotio suppliciter veneratur, utpote de quibus beatum Michaelem aliquid significasse refertur.

1. Au Mont Saint-Michel, appelé Tombe, on peut voir des trophées d’apparence guerrière, qui pourtant ne conviennent pas à la guerre, mais plutôt aux jeux d’un tout jeune enfant –pour peu qu’il en connût de cette sorte– et que la religion chrétienne vénère avec dévotion, du fait qu’ils ont été, selon la tradition, une manifestation du bienheureux Michel.

2.Ibi siquidem ancile quoddam appositum est, corpore parvissimum, materia aereum, forma paene rotundum, tenue, non spissum, quatuor in locis signo sanctae crucis insignitum, pariterque gladiolus in modum [a'/f.26v] gladii figuratus. Quae tamen ambo ad nullum prae modicitate sua belli sufficerent usum, sed dumtaxat armorum instar sunt.

2. De fait se trouvent déposés en cet endroit un bouclier, de très petites dimensions, en airain, de forme presque circulaire, mince, sans épaisseur, décoré du signe de la sainte croix en quatre endroits, ainsi qu’un poignard configuré comme une épée. Ces deux objets ne seraient d’aucune utilité au combat du fait de leur petite taille, ils n’ont juste que l’apparence d’armes.

~

1   orator: en latin médiéval, orator désigne « le pèlerin » qui vient prier dans un sanctuaire.

~

1   Ms. 211 (f. 26-31v): a’; ms. 212 (f. 6v-10): D; ms. 213 (f. 150-153): C; édition dom J. Huynes (1640) ms. Paris, BNF, fr. 18947 (f. 44v-47v): Huy.

2   De scuto et ense sancti Michaelis D; Relatio reverendissimi in Christo patris, domni Baldrici, Dolensis archiepiscopi, antea monachi et abbatis monasterii sancti Petri de Burgolio, Andegavensis diocoesis, de scuto et gladio quae videntur in monasterio sancti Michaelis in periculo maris Huy.

3   ante monte add. hoc D.

4   infantili a’D.

5   qui – nosset om. Huy.

6   noscet D non esset C.

7   accomodata Huy.